การผ่าตัดขากรรไกรหรือคำเต็มคือการผ่าตัดขากรรไกรร่วมกับการจัดฟัน เพื่อแก้ไขความผิดปกติของกระดูกขากรรไกรและจัดเรียงตำแหน่งของกระดูกขากรรไกรและฟันให้อยู่ตำแหน่งใหม่ที่สมดุลในการสบฟัน และเพิ่มความสวยงามของรูปหน้า

การผ่าตัดขากรรไกรเป็นทางเลือกในการแก้ไขการสบฟันผิดปกติที่ไม่สามารถแก้ไขด้วยการจัดฟันเพียงอย่างเดียว โดยทั่วไปผู้ป่วยมักได้รับการติดเครื่องมือเพื่อแก้ไขการสบฟันก่อนการผ่าตัด และหลังการผ่าตัดเป็นช่วงระยะเวลาหนึ่ง ทันตแพทย์จัดฟันจำเป็นต้องทำงานร่วมกับทันตแพทย์ผ่าตัดช่องปากและกระดูกขากรรไกรเพื่อร่วมกันวางแผนการักษา

การผ่าตัดกระดูกขากรรไกรควรทำเมื่อผู้ป่วยหยุดการเจริญเติบโตซึ่งประมานอายุ 18 ปี ในผู้หญิง และ 20 ปีในผู้ชาย

การผ่าตัดกระดูกขากรรไกรสามารถแก้ไข

• ประสิทธิภาพการเคี้ยวอาหาร
• แก้ไขการพูด หรือการกลืน
• ลดการฟันสึกหรือฟันแตกมากเกินปกติ
• แก้ไขการสบฟันเปิดหรือตำแหน่งที่ฟันไม่สามารถสัมผัสกันเมื่อกัดฟันเต็มที่
• แก้ไข้รูปหน้าที่ไม่สมมาตร หรือผิดสัดส่วนเช่น คางสั้น ยิ้มเห็นเหงือกมาก คางยื่น หรือปากอูมผิดปกติ
• แก้การปิดปากไม่สนิทในสภาวะผ่อนคลาย
• บรรเทาอาการหยุดหายใจในขณะนอน หรือภาวะนอนกรน

ความเสี่ยง

การผ่าตัดขากรรไกรโดยทั่วไปเป็นหัตถการที่มีความปลอดภัยหากผ่าตัดโดยทันตแพทย์ผ่าตัดช่องปากและขากรรไกร ที่ทำงานร่วมกับทันตแพทย์จัดฟัน
ความเสี่ยงจากการผ่าตัด
• สูญเสียเลือด
• แผลติดเชื้อ
• อาการชาบริเวณริมฝีปาก
• กระดูกขากรรไกรหักอย่างไม่พึงประสงค์
• การกลับคืนตำแหน่งเดิมก่อนการผ่าตัด
• การสบฟันไม่สนิทหรือปวดข้อต่อขากรรไกร
• มีเหตุจำเป็นต้องผ่าตัดซ้ำ
• มีเหตุจำเป็นต้องรักษารากฟัน หรือสูญเสียฟัน
• เกิดการสูญเสียกระดูกขากรรไกรบางส่วน

ระยะพักฟื้นหลังการผ่าตัด

• ปวดและบวม
• การทานอาหารได้ลำบากอาจจำเป็นต้องรับประทานอาหารเสริม
• จำเป็นต้องใช้เวลาเพื่อปรับสภาพจิตใจให้รับกับรูปหน้าที่เปลี่ยนแปลง

โดยทั่วไปนั้น ทันตแพทย์จัดฟันทำการตืดเครื่องมือจัดฟันก่อนการผ่าตัดประมาน 12 ถึง 18 เดือน เพื่อจัดเรียงและปรับระดับฟันก่อนการผ่าตัด
ทันตแพทย์จัดฟันทำการวางแผนรักษาร่วมกับทันแพทย์ผ่าตัดช่องปากและกระดูกขากรรไกร โดยจำเป็นต้องใช้ภาพถ่ายรังสี รูปถ่ายและแบบจำลองการสบฟันเพื่อวางแผนการรักษา ในบางกรณีอาจจำเป้นต้องมีการกรอแต่งฟันเพื่อแก้การสบฟันร่วมด้วย

การทำถ่ายภาพรังสีสามมิติด้วยคอมพิวเตอร์ ร่วมกับการวางแผนการรักษาโดยใช้โปรแกรมจำลองสามมิติ จะมีส่วนช่วยในการวางแผนการรักษาเป็นอย่างมาก และเป็นเครื่องมือในการสื่อสารแผนการรักษาของทันตแพทย์ผู้รักษาไปยังผู้ป่วยได้ดีขึ้น

รายละเอียดการผ่าตัด

ก่อนการผ่าตัด

การผ่าตัดขากรรไกรทำการผ่าตัดโดยทันตแพทย์ผ่าตัดช่องปากและกระดูกขากรรไกร โดยผ่าตัดภายใต้การดมยาสลบทั่วร่าง ผ่าตัดภายในโรงพยาบาลที่มีความพร้อมและพักฟื้นในโรงพยาบาล 2-4 วัน

ระหว่างการผ่าตัด

การผ่าตัดจะกระทำผ่านทางช่องปาก ดังนั้นจึงไม่มีแผลบริเวณใบหน้า คาง หรือรอบริมฝีปาก อย่างไรก็ตามบางกรณีอาจจำเป็นต้องมีแผลขนาดเล็กนอกช่องปาก
ทันตแพทย์ผู้ทำการผ่าตัดทำการตัดและเลื่อนกระดูกขากรรไกรไปยังตำแหน่งที่วางแผนไว้ เมื่อทำการเลื่อนได้ตำแหน่งที่ต้องการ ทำการยึดกระดูกด้วยโลหะยึดกระดูกและสกรูขนาดเล็ก โดยโลหะยึดกระดูกจะมีขนาดเล็กและสามารถเชื่อมสมานกับเนื้อกระดูกได้เมื่อเวลาผ่านไป

ในบางกรณีเมื่อพิจารณาด้านความสวยงามแล้วทันตแพทย์ผู้ทำการผ่าตัดจะทำการผ่าตัดมุมกรามหรือคางไปพร้อมกัน โดยแจ้งให้ผู้ป่วยทราบก่อนการผ่าตัดและปรึกษาร่วมกันเพื่อให้ได้รูปหน้าที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย

การผ่าตัดกระดููกขากรรไกรล่าง (mandibular osteotomy)

การผ่าตัดคาง (genioplasty)